Pir Kadem Çakır
Pir Kadem Bey[değiştir]
Pir Kadem, Oğuzların Çepni boyuna mensup bir Alevi Türkmen beyidir. Doksan altı bin Horasan Pirlerindendir. Pir Kadem bey, Hacı Bektaş Velî’nin Karadeniz bölgesine Müslüman Türkmenlerin yerleştirilmesi için başlattığı seferlere (Selçukluların hükümdarlığı altında), Yine bir Çepni Türkmen Alevi beyi olan, Hacı Emir İbrahim Bey ile birlikte katılmıştır. Karadeniz'e kendi boyu ve kendisine bağlı Türkmen boyları ile Tokat Niksar'dan gelmiştir. Pir Kadem beyin ilk yerleştiği bölgeler, Giresun, Batlama (eski adı Pirkadem), Bulancak ve Piraziz bölgeleridir. Bugün Pir Kadem Çakır soyu olarak, Çakır, Çakırmelikoğlu ve Çakıroğlu sülaleleri, Karadeniz bölgesinde başta Giresun olmak üzere, Ordu. Trabzon, Düzce, Samsun, Çorum, Bayburt, Gümüşhane, Rize ve Artvin illerine yayılmış durumdadır. Pir Kadem beyin soy ve mezhebi hakkında çeşitli görüş ve tartışmalar da vardır.
Bazı tarihçiler, Pir Kadem beyin soyunun, Oğuzların Beğdili koluna mensup olan Çakırlar oymağından geldiğini bildirmişlerdir. Bazı tarihçi ve yazarlar ise, Pir Kadem beyin, 1178 yılında dağılan Danışmend hanedanının Karadeniz'e fetih yoluyla gelen, Dânişmend Gazi'nin torunu olan Melik Emir Gazi soyundan geldiğini bildirmektedirler. Ancak bu iki görüş yazılı bir kayıta dayalı olmadığı için zayıf olarak kabul edilmiştir. Osmanlı tahrir ve yazılı kayıtlarında ve tarihçilerin çoğunluğu ise, Pir Kadem beyin, 90 bin horasan Pirlerinden olduğunu yazmaktadır. Bu görüş tarihi kayıtlar bakımından en çok kabul gören görüştür. Yine yakın akraba oldukları Oğuzun Çepni boyundan olan Hacı Emir İbrahim Beyile Pir Kadem beyin Karadeniz'e giriş tarihleri ile fetih ettikleri yerlerdeki yurt edinilen bölgeler hemen hemen aynıdır.
Mezhep tartışmasında ise, bazı tarihçiler, Pir kadem beyin Doksan altı bin Horasan Pirlerinden olduğu ve Çepni Türkmen Alevi'si olduğu yönünde bilgi yazılı kayıt bilgileri vermişlerdir. Osmanlı tahrir kayıtlarında bölgenin Türkmen beyleri üzerine kayıtları yapılırken, Pir Kadem beyin Çepni Alevi'si olarak kaydedildiği görülmektedir. Hacı Bektaş-ı Veli'den destur alarak fetihlere katılmasını, isminin başında bulunan ve bir Alevi özelliği olan Pir unvanının olmasını delil olarak göstermişlerdir. Bazı tarihçiler ise, Pir Kadem beyi Danişmentlerin devamı olarak kabul ettikleri için Mutezile mezhebin'den olduklarını iddia etmektedirler.(bu görüş çok zayıf olarak kabul görmüş ve bir evlilik yolu ile akrabalık olabileceği düşünülmüştür) Pir Kadem beyin vefatından sonra, yerine büyük oğlu Pir Kadem Çakır bey geçmiştir ve küçük kardeşi Pir Aziz bey ile giriştiği beylik mücadelesini kazanmış, kardeşini öldürmek yerine, bir Türk geleneği olan yurt bölüşme yoluyla kendisine günümüz Giresun Piraziz ilçesini yurt olarak vermiştir. İlçenin adından da anlaşılabileceği gibi, ilçe ve bölge, Pir Kadem Çakır beyin kardeşi Pir Aziz beyin adıyla anılmaktadır ve 1455 tarihli Osmanlı tahrir kayıtlarında da bu şekilde tespit edilmiştir.
Pir Kadem Yurdu Beyleri[değiştir]
Pir Kadem Bey - (1309-?)
Pir Kadem Çakır Bey - (1370-1400)
Çakıroğlu Pir Kadem Kethüda Bey -(1400- 1461 Osmanlı ilk temas)
Çakırmelik Ahmet Bey - (?-? Osmanlı ilk temas)
Çakırmelik İbrahim Bey - (1480 sonrası Osmanlıya tabi olarak)
Çakırmelik Hüseyin Bey - (1480 sonrası Osmanlıya tabi olarak)
Selçuklu dönemi[değiştir]
Pir Kadem Yurdu 11. ve 14. yüzyıllar arasında hüküm süren Selçuklular döneminde, bugünkü Doğu Karadeniz'in bir kısmına 14. ve 15. yüzyıllara kadar hakim olan bir Türkmen yurdudur.
Aynı dönemde, Batı Karadeniz, Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz'de hüküm süren diğer bey/beylikler Taceddinoğulları Beyliği, Bafra Beyliği, Kubadoğulları Emirliği, Taşanoğulları Beyliği, Kutluşahlar Beyliği ve Hacıemiroğulları Beyliği'nden oluşmaktaydı. Bu beylikler tek bir hanedanın hüküm sürdüğü belirli sınırlara sahip beylikler değil, her biri farklı bir aile tarafından yönetilen ve sınırları hâlen tam olarak belirlenemeyen beyliklerdir. Bu bey veya beyliklere, tarih kitaplarında, Canik beyleri veya Canik beylikleri de denmektedir. Bu bey ve beylikler zaman zaman veya kısmen tam bağımsız olmuşlarsa da çoğu zaman Selçuklu ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını 15. yüzyıla kadar devam ettirmişlerdir.
Osmanlıya katılması[değiştir]
Pir Kadem yurdunun Osmanlı'ya katılması 15. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Çakıroğlu Pir Kadem Kethüda Bey, Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında, Trabzon'un fethi için Karadeniz'e gelmesi nedeniyle, Osmanlı hakimiyetini kabul etmiştir. Ancak bölgenin yönetimi yine Çakıroğlu Pir Kadem ailesine bırakılmıştır. Daha sonraki dönemde bölge Osmanlılara kesin olarak tabi olunca, bölgenin tahriri yapılmış ve bölgeye tımar idaresi uygulanmaya başlanmıştır.
Kaynakça[değiştir]
- Bulancak Tarihi - Bulancak Belediyesi 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Giresun Ordu Yöresi Tarihi - Türk Tarih Kurumu Basımevi (Kitap) 11 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bulancak Tarihi - Bulancak Kaymakamlığı 26 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ordu Giresun Tarihi - Ordu Üniversitesi 22 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Pir Kadem Çakır Soyu 15 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Çakır Çakıroğlu Pir Kadem 15 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yediyıldız, Bahaddin (1992). Ordu Yöresinin Tarihi Kaynakları. Ankara: TTK 18 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
This article "Pir Kadem Çakır" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Pir Kadem Çakır. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
