Teori ve Politika

Teori ve Politika

Editör	Metin Kayaoğlu
Kategoriler	Marksizm, bilim, felsefe, politika
Sıklık	Üç ayda bir
Kuruluş yılı	1996
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe
Website	http://www.teorivepolitika.net
ISSN	2147-0596

Teori ve Politika, Marksizm içinde özgün bir akımı temsil iddiasında olan kolektifin 1996 yılından beri kesintisiz olarak yayımladığı mevsimlik dergi. Editörlüğünü Metin Kayaoğlu yürütmektedir.

Arka plan

Kolektif, 1993 yılında kaleme alınmış Bütünsel Marksist Oluşum Yolunda Bir Girişim İçin Genel Çerçeve Taslağı'nı bir manifesto olarak kabul etmektedir. "Taslak"ta Marksizmin, pratik-politik boyutları yanında teorik boyutları da olan bir kriz içinde olduğu ifade edilmiş ve pratik-politika içinden müdahalelerin yetersizliği ve okullu Marksizmlerin yaklaşımlarının teorik krizin getirdiği yükümlülükler karşısındaki darlığı vurgulanmıştır. "Taslak"ta Marksizmin krizi ortamının yarattığı parçalanma ve dağınıklık tablosunun saptanması ve uygun çerçevenin yaratılması için Marksizmin Genel Alanı kavramı kullanıma sokulmuştur.

Kuruluş

Marksizmin sorunlarıyla uğraşmak üzere "daha üst bir birlik için örgütsel ayrılık" yaşayan Teori ve Politika kolektifi, Türkiye'de Marksizm için bir "teorik- politika misyonu" oluşturmayı hedeflemiş, 1996'nın Ocak ayında yayınlanmaya başlayan Teori ve Politika dergisiyle bu doğrultuda bir cephe açmaya yönelmiştir.
Derginin ilk yılları savunulan Marksizmin teorik öncüllerinin dökümünün yapıldığı teorik oluşma süreci olarak adlandırılabilir. Teori ve Politika, Marksizmi bilim-felsefe-politika’dan oluşan bir epistemolojik bütünlük ve teori-politika-pratik’ten oluşan bir ontolojik bütünlük olarak tanımlamıştır. Felsefede materyalist kalmanın nasıl mümkün olacağına dair tartışmalar yürütmüş ve felsefede materyalist olmanın zorunlu ve Marksizmin bütünlüğü açısından merkezi öneme sahip olduğu sonucuna ulaşmıştır. G. A. Cohen'i edinerek Marksizmin tarih teorisinin determinist ve nedensel olduğu savunusunu yapmıştır. L. Althusser'i edinerek materyalist felsefe doğrultusunda “gerçek nesne”, “bilgi nesnesi” ayrımı yapmış ve tarihi “öznesiz ve ereksiz bir süreç” olarak tanımlamıştır. Politikanın ise konjonktürde başlayıp bittiğini savunmuştur. Bilimin felsefi ve politik sömürüsüne karşı duruş sergilemiştir. “Dar-Marksist” ve “post-Marksist” bakış açısını karşısına alan Teori ve Politika, Marksizm ile ezilenler arasına önsel ideolojik duvarlar örmeyi reddederek ezilenlerin ezenlere karşı yürüttüğü devrimci mücadeleleri “brüt” olarak sahipleniyor. Politikada devrimci olan ile olmayanı net bir tutum ile ayırmaya özen göstermiş ve devrimci politik Marksist hattın izlenmesinde ısrar etmiştir.

Aydınlanmacılıktan Kopuş

Teori ve Politika'nın on beşinci yılında, başlarken tarif edilen Marksizmin genel alanının çözülmekte olduğu saptaması yapılmıştır. Devrimcilikle reformculuğu ayırmanın giderek güçleştiği bu dönem "post-devrimcilik dönemi" olarak adlandırılmıştır. Bu dönemleştirmeyle birlikte dergi, Aydınlanmacılıktan teorik ve politik kopuşun kavram ve kategorilerini oluşturmaya girişmiştir. Melik Kara'nın Teori ve Politika'nın 46 ve 47- 48. sayısındaki Post-Devrimcilik Dönemi 2 yazısında hem bu dönem tarif edilmekte hem de Teori ve Politika'nın kendi artan yükümlülükleri tanımlanmaktadır. "Bütünsel Marksizmin teorik koşulu Aydınlanmacılıktan kopuş" olarak ifade edilmektedir. Dergi, Türkiye özgüllüğünde devrimin ideolojik ve politik yerelleşmesi amacıyla Aydınlanmacılıktan teorik ve politik kopuşun ideolojik ve politik imkanlarına yönelmiştir.

Ezilenlerin Marksizmi

Teori ve Politika’ya göre, ezilenlerden yana olmak ontolojik başlangıç noktasıdır. Marksizm için önsel bir konum olan ezilenlerden yana olmak, ezilenleri belirli bir anda, konjonktürde hareket halinde olan ezilenler olarak edinir. Marksist politikanın devrimci niteliğini kuran etmen, ezilenler ile kurulan bu pratik bağdır.

Teori ve Politika’nın (kısaca TvP) izlediği Marksizm anlayışına göre, Marksizm işçi sınıfının ya da işçilerin olmadığı gibi, herhangi bir tikel ezilen grubunun da ideolojisi, politikası değildir. Marksizm tüm ezilenleri hareket halindeki oluşlarıyla kavrayabilen bir ‘üst ideo-politik bütünlük’tür. Bu yönüyle Marksist bütünsellik sonsal bir teorik konumu da ifade ederek, ezilenler ile arasındaki farkı koymak durumundadır. Her türlü ezilencilikle, ezilenlerin ezilmişlik durumlarında ürettiği ideolojilerle araya mesafe konulurken, hareket halindeki ezilenler içinde, ezilenlerin ideolojilerine referansla teorik gerekçelerle önsel ayrımlar yapılamaz.
Şu halde Marksist politika, sömüren-sömürülen değil, ezen-ezilen ayrımı üzerine inşa edilir. Marksizm, ezilenlerle doğrudan ilişkiyi politika bileşeninde kurar. Bu da nesnesi gereği belirli bir konjonktürde ezenlerle karşı karşıya kalan ezilenleri öne almayı gerektirir. Dolayısıyla Marksist politika, ezilenlerin verili dinamiğini kapsayabilecek bir yapıda olmalıdır.

Burada karşımıza, şiddet araçlarıyla özel bir ezme aygıtı olarak devlet ve Marksist politikanın neden devrimci olmak zorunda olduğu çıkar. Devletin varoluş tarzı olarak, yani şiddet olarak, ezme-ezilme ilişkisinin mevcudiyetini tanıma, öznesini devrimcileşmek zorunluluğu ile karşı karşıya bırakır. Ezilenlerin Marksizmi, tüm bu koşulları kapsamaya muktedir yegane ideo-politik konumdur.

Ontolojik ve Epistemolojik Materyalizm Ayrımı

Ontolojik alanda madde ile madde-olmayan gibi bir ayrımı izlemenin ve maddenin birincil olduğunu kabul etmenin materyalist tez için uygun olmadığını ileri süren Teori ve Politika, bu kez her şeyin madde olduğu savunusundan ibaret bir materyalizmin de felsefi düzlemde idealizmle mücadele etmek ve Marksizmin ihtiyaçlarını karşılamak bakımından yetersiz kaldığı görüşündedir. Bu, “maddeli idealizm” ya da “idesiz idealizm”e yol verebilecektir. Ona göre Marksizm; bilim, politika ve ideoloji/söylemin yer ve sınırlarının tayin edilebilmesi için, düşünce ile varlık ilişkisi üzerine düzlem ayrımları gözeten bir felsefi materyalist formül geliştirmelidir. TvP, Althusser’in bilgi nesnesi/gerçek nesne ayrımından ve Roy Bhaskar’ın kategorik modelinden faydalanarak, materyalizmi (1) ontolojik materyalizm ve (2) epistemolojik materyalizm olmak üzere iki düzleme ayırmıştır.

TvP’ye göre ontolojik materyalist tez, ontolojik düzlemde varlığın, düşünce dahil, tümüyle maddeden oluştuğunu ileri sürerken madde tür ve formları arasında tek yönlü belirleme ilişkilerine izin verecek şekilde formüle edilmelidir; düşüncenin toplumsal yapıya, toplumsal yapının doğaya indirgenebilir olduğu kabul edilmelidir. Materyalizm, maddenin her bir tür ya da formuna diğer maddeler üzerinde karşılıklı belirleme gücü tanıdığında; düşüncenin varlık tarafından belirlenmediği ya da varlığı belirlediğine ilişkin idealist tezle ortaklaşmış olur. TvP, bu türdeki materyalizmi “maddeli idealizm” olarak tanımlamış ve reddetmiştir. Buna paralel olarak, ideolojiye/söyleme toplumsal yapı üzerinde nedensel güç tanıyan akımlar eleştirilmiştir. Ayrıca, ontolojik materyalizm, varlığın içeriğine ilişkin bilimin yerine geçmeyle sonuçlanacak felsefi kategorileştirmelere gitmemeli, varlık üzerine felsefi kategorik boyutta kalmalı ve varlığın kavramlaştırılmasında yalnızca bilimin konuşabileceği tezini felsefede ifade etmekle yetinmelidir.

Varlığın düşünceyi belirlediği tezi, epistemolojik alan için bir paradoks yaratmaktadır; tarihsel maddenin koşullamasıyla açıklandığı takdirde, tartışılan, tezin epistemik içeriği ve değeri olmaktan çıkacaktır. Dolayısıyla, bu tezin tarihsel nesne ya da gerçek nesne temelli koşullardan bağımsız olarak, yalnızca önerme içeriğiyle değerlendirilmesi, doğruluk ölçütünü yine düşünce içinde bulması gerekmektedir. Bu durum, varlığı ve varlığın bilgisini ele alan materyalizmlerin, varlık ile düşünce ilişkisi hakkında farklı önermelere sahip, iki ayrı düzlem oluşturmasını gerektirir: İlk düzlem ontolojik materyalizm, ikinci düzlemse epistemolojik materyalizmdir. Düalist yapıdaki epistemolojik materyalizm; ilkinden farklı olarak, varlık ile varlığın düşüncesi arasında mutlak bir ilişkisizlik olduğunu, düşünce sürecinin gerçek süreç karşısında özgüllüğe sahip olduğunu ileri sürer. Bu durum, gerçek nesne ile bilgi nesnesi arasında, özdeşlik, öz-görüngü ya da somut-soyut formlarında olsun, her ter türden ilişkiyi, ampirist ideolojinin ürünü olmakla itham ederek reddeder.

Buna karşılık, ontolojik materyalizm monist olmak durumundadır. Varlığın, doğa-toplum, madde-ide, zorunluluk-irade türünden “çifte ontolojist” ayrımlarının idealist nitelikte olduğunu ileri süren ontolojik materyalizm, maddenin tür ve formları arasındaki özgül ayrımları ortadan kaldırmaksızın tek yönlü belirleme, karşı-yönlü etki ilişkisini savunur. TvP, ontolojik materyalizmin güçlü savunusunun çağdaş bir örneği olarak S. Timpanaro’nun yapıtını işaret eder.

Dış bağlantılar

• Teori ve Politika
• Tanıl Bora (2016). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasî İdeolojiler. İletişim Yayınları. ss. 890–. ISBN 978-975-05-2217-8. 
• Metin Çulhaoğlu (Mart 2015). Binyıl Eşiğinde Marksizm ve Türkiye Solu. Yordam Kitap. ss. 130–. ISBN 978-605-172-067-8. 
• Banu Bargu (23 September 2014). Starve and Immolate: The Politics of Human Weapons. Columbia University Press. ss. 443–. ISBN 978-0-231-53811-4. 
• Mustafa Şener (2010). Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset. Yordam Kitap. ISBN 978-9944-122-95-5. 
• Özgür Mutlu Ulus (8 December 2010). The Army and the Radical Left in Turkey: Military Coups, Socialist Revolution and Kemalism. I.B.Tauris. ISBN 978-0-85773-867-7. 

Kaynakça

This article "Teori ve Politika" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Teori ve Politika. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

This page exists already on Wikipedia.

---

 Facebook Page

🐤 Twitter Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• Teori ve Politika in English